Odpowiedzialność za naruszenie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nieprzestrzeganie zasad i obowiązków w zakresie bhp nałożonych na pracodawców, osoby kierujące pracownikami oraz  pracowników może wiązać się z pociągnięciem ich do odpowiedzialności.

Wyróżnia się trzy rodzaje odpowiedzialności:

A. Odpowiedzialność porządkowa (dotyczy pracowników).

Pojęcie odpowiedzialności porządkowej obejmuje odpowiedzialność pracownika za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów BHP i przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzenia przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwionej nieobecności. Za wymienione wykroczenia pracodawca może ukarać pracownika upomnieniem, naganą bądź – w rażących przypadkach – zastosować karę pieniężną, której wysokość reguluje Kodeks pracy.

Kara pieniężna za jedno wykroczenie nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łączny wymiar kar w miesiącu nie może przewyższać 1/10 części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń następujących należności:

• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi.

Kara upomnienia i nagany musi być stosowana w formie pisemnej. Kara ta może być powiązana z zabraniem pracownikowi ruchomych części wynagrodzenia, np. premii uznaniowej.

Zgodnie z art. 109 § 1 k.p kara nie może być zastosowana:

• po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego,
• po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.

Ważnym i niezbędnym elementem jest również fakt, że przed zastosowaniem kary pracodawca ma obowiązek wysłuchać pracownika, o czym stanowi art. 109 § 2 Kodeksu pracy.

B. Odpowiedzialność wykroczeniowa (dotyczy pracodawcy i osób kierujących zespołami pracowniczymi).

Pojęcie odpowiedzialności wykroczeniowej obejmuje odpowiedzialność pracodawcy bądź osoby działającej w jego imieniu za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Odpowiedzialność ta dotyczy wszelkich spraw związanych z dokumentowaniem stosunku pracy, wypłacaniem wynagrodzeń i udzielaniem urlopów oraz przestrzeganiem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Za wykroczenia popełnione w wymienionych obszarach pracodawca podlega karze grzywny. Szczegółowe regulacje w tej kwestii zawiera dział XIII Kodeksu pracy – odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

C. Odpowiedzialność karna (dotyczyć może pracodawcy, ale też osób, do których należy dbałość o przepisy i stan BHP).

Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy ponosi pracodawca. Rozpatrując te kwestie na gruncie prawa, odpowiedzialność ta może być odpowiedzialnością za wykroczenia popełnione przeciwko prawom pracownika (dział XIII K.p.), odpowiedzialnością za popełnione przestępstwa (odpowiedzialność karna) oraz odpowiedzialnością cywilną za wyrządzone szkody.

Pojęcie odpowiedzialności karnej dotyczy też osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i higienę pracy, która nie dopełniła swoich obowiązków, co naraziło pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Za wskazane wykroczenia osoba taka może zostać ukarana pozbawieniem wolności, ograniczeniem wolności lub grzywną, stosownie do przepisów Kodeksu karnego.

Warto pamiętać, że:

• Obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ma charakter bezwzględny, czyli dotyczy każdego pracodawcy bez względu na jego możliwości finansowe, organizacyjne, czy inne i nie może być uchylony lub pominięty. Za niewykonanie tych obowiązków pracodawca ponosi odpowiedzialność cywilną, wykroczeniową lub karną.
• Ponoszenie odpowiedzialności oznacza, że pracodawca nie może skutecznie tłumaczyć się, usprawiedliwiać, np. przed sądem lub przed inspektorem pracy, nieznajomością przepisów ochrony pracy, w tym również zasad bhp.
• Pracodawca ponosi odpowiedzialność za organizację stanowisk pracy w całej firmie, natomiast osoby kierujące pracownikami (nazywane też kadrą kierowniczą lub nadzorem) są odpowiedzialne za prawidłową organizację stanowisk pracy tylko na odcinku, który im podlega.
• Obowiązek przestrzegania przepisów oraz zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika , a ciężkie naruszenie tego obowiązku może być podstawą do zwolnienia pracownika z jego winy, czyli bez wypowiedzenia , w trybie art 52 k.p.

To, co dla pracownika jest prawem – dla pracodawcy będzie obowiązkiem oraz odwrotnie

– pracodawca ma prawo egzekwować obowiązki przypisane pracownikowi.